การขับเคลื่อนศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหินกอง

           

                      “ ศูนย์เรียนรู้ชุมชน ” บ้านหินกอง  หมู่ที่ 8  ตำบลหนองขาม  อำเภอศรีราชา  จังหวัดชลบุรี เกิดขึ้นจากการจัดเวทีประชาคมเมื่อวันที่  7  ธันวาคม  2551  เพื่อขับเคลื่อนศูนย์เรียนรู้ชุมชนโดยการเผยแพร่แนวคิด คือ 

                         “ ศูนย์เรียนรู้ชุมชน “  เป็นศูนย์กลางที่ประชาชนทุกคนสามารถเข้ามาเรียนรู้ ค้นคว้า หาความรู้แลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ รวมทั้งพบปะ สังสรรค์ เพื่อสร้างความเข้าใจ ความร่วมมือ ในการพัฒนาตนเอง และชุมชน 

ซึ่งถือเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ตลอดชีวิตของประชาชนซึ่งมติที่ประชุมในวันนั้น ได้เห็นพร้องต้องกันที่จะจัดตั้งศูนย์เรียนรู้ชุมชนในหมู่บ้านขึ้น เพื่อใช้เป็นสถานที่ในการประชุม ฝึกอบรม จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และเป็นแหล่งข่าวสารต่างๆ โดยใช้พื้นที่ ณ อาคารอเนกประสงค์บ้านหินกอง เป็นที่ทำการศูนย์เรียนรู้ชุมชน  โดยมี

รวบรวมข้อมูล

นางทองอยู่  ล้อประเสริฐ เป็นประธานศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหินกอง  และได้วางแผนแก้ไขปัญหาของหมู่บ้านด้วยการ

ใช้แผนชุมชน ซึ่งมาจากแผนชีวิตของแต่ละครอบครัว เป็นเครื่องมือแก้ไขปัญหาของหมู่บ้าน กำหนดให้มีการจัดเวทีประชาคมในหมู่บ้านเป็นประจำทุกเดือน โดยได้เชิญหน่วยงานราชการ และเอกชน เช่น พัฒนากรประจำตำบล เกษตรตำบล สาธารณสุขตำบล ครู มาให้ความรู้แก่ประชาชนในหมู่บ้านทุกครั้ง นอกจากนี้ หน่วยงานราชการต่างๆยังได้ส่งคนในหมู่บ้านเข้ารับการฝึกอบรม และศึกษาดูงานต่างๆมากมาย ทั้งในและต่างจังหวัด

            ในปี 2551 ศูนย์เรียนรู้บ้านหินกอง ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากยุทธศาสตร์อยู่ดี มีสุข จังหวัดชลบุรี   เป็นเงิน 436,000 บาท เพื่อนำมาปรับปรุงอาคารอเนกประสงค์บ้านหินกอง  โดยใช้แรงงานราษฎรสมทบ ได้รับการพัฒนาให้เป็นศูนย์เรียนรู้ที่สมบูรณ์แบบมากขึ้น มีการสำรวจรวบรวมองค์ความรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่ในหมู่บ้านจัดให้เป็นแหล่งเรียนรู้เพื่อแก้ไขปัญหา การที่ประชาชนได้รับประโยชน์จากศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหินกอง  ทำให้เกิดการเรียนรู้มากมาย มีการรวมกลุ่มเพื่อแก้ไขปัญหาต่างๆ เช่น  กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต   กองทุนหมู่บ้าน  และกลุ่มผลิตปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพ  กลุ่มแปรรูปหัวผักกาดปรุงรส  การละเล่นกลองยาว  ประชาชนได้เห็นความสำคัญและประโยชน์ที่ได้รับจากศูนย์เรียนรู้บ้านหินกอง ได้ร่วมกันบริจาคปัจจัย จัดหาวัสดุ อุปกรณ์ให้กับศูนย์เรียนรู้ต่างๆมากมาย เช่น จัดทำทะเบียนข้อมูลต่างๆ จัดหาคอมพิวเตอร์มาไว้บริการในศูนย์เรียนรู้บ้านหินกอง 

ð กิจกรรมการเรียนรู้ในตัวอาคารศูนย์เรียนรู้ชุมชน

ภายในตัวอาคารศูนย์เรียนรู้ชุมชนใช้สำหรับเป็นที่ประชุม อบรม การจัดเวทีประชาคม การจัด

กิจกรรมต่างๆของหมู่บ้าน/ตำบล  นอกจากนี้ ยังใช้เป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลข่าวสารองค์ความรู้ต่างๆ เพื่อให้

บริการแก่ประชาชน  ดังนี้

1. ข้อมูลชุมชน  แผนที่หมู่บ้าน ตำบล  เป็นข้อมูลที่แสดงถึงลักษณะภูมิศาสตร์และที่ตั้งของ

หมู่บ้าน/ตำบล ส่วนแผนที่หมู่บ้านก็จะประกอบด้วย ที่ตั้งสถานที่สำคัญต่างๆในหมู่บ้าน บ้านเรือน ที่ตั้งศูนย์เรียนรู้

ชุมชน และแหล่งเรียนรู้ต่างๆ นอกจากนี้ ยังแสดงถึงการแบ่งเขตการพัฒนาหมู่บ้านเป็นลักษณะของคุ้มหรือหมวด

2. ด้านเศรษฐกิจพอเพียง  มีการจัดระบบฐานข้อมูลในตัวอาคาร เป็น  ๔ ฐานการเรียนรู้ คือ

                                    ฐานที่ 1    การเรียนรู้ตนเอง

                                    ฐานที่ 2    การเรียนรู้ด้านเศรษฐกิจพอเพียง 

                        ฐานที่ 3   การเรียนรู้แหล่งทุน 

                                    ฐานที่ 4   เรียนรู้กระบวนการพัฒนาตนเองไปสู่ความเข้มแข็ง 

3. ข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่นปราชญ์ชาวบ้านศิลปวัฒนธรรมกิจกรรมเด่น wได้แก่                 

1) ขนบธรรมเนียมประเพณี  ศาสนพิธี พิธีกรรมต่างๆ  เช่น  สู่ขวัญ สงเคราะห์ ทำบุญ

ขึ้นบ้านใหม่ งานบวช  งานศพ  เช่น  นายโปร่ง  มาอ่อน 

                        2)  ดนตรีพื้นบ้าน หรือศิลปะพื้นบ้าน  เช่น  กลองยาว  ผู้ควบคุมทีม ได้แก่ 

นายทรงภพ  ล้อประเสริฐ  และนายสนิท  สีโท

                                    3) เกษตรพอเพียงหรือด้านอาชีพ ผู้ที่สามารถเป็นต้นแบบได้มีหลายท่าน เช่น 

นางเปลว  มาอ่อน  นางบุญชู  เนตรวิเชียร  เป็นต้น

4.ครัวเรือนต้นแบบ 

ได้มีการสำรวจครัวเรือนที่ได้เข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้กับศูนย์เรียนรู้ชุมชน และ

นำไปปฏิบัติจนประสบผลสำเร็จ  สามารถเป็นแบบอย่างให้กับบุคลอื่นได้ ที่เล่าเรื่องราวชีวิตความเป็นอยู่ของ

ครัวเรือนต้นแบบ เพื่อเป็นแบบอย่างแก่บุคคลทั่วไปได้ในหลาย ๆ ด้าน ประกอบด้วย

      1) นางทองอยู่  ล้อประเสริฐ                       เศรษฐกิจพอเพียงด้านค้าขาย        

2)  นางเล็ก  อาษา                                   เศรษฐกิจพอเพียง

3) นางบุญชู  เนตรวิเชียร                           เศรษฐกิจพอเพียงด้านเกษตรกรรม

4) นางเปลว  มาอ่อน                                เศรษฐกิจพอเพียงด้านเกษตรกรรม

5) นางสนม  ทองแสง                               เศรษฐกิจพอเพียงด้านเกษตรกรรม

6) นางอารีวรรณ์  คุ้มทรัพย์                        เศรษฐกิจพอเพียงด้านเกษตรกรรม

   5. ข้อมูลกลุ่มอาชีพต่างๆ  ในศูนย์เรียนรู้ชุมชน จะมีข้อมูลการดำเนินงานของกลุ่มอาชีพต่างๆ

ที่มีอยู่ในหมู่บ้าน เช่น  กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านหินกอง ทำแปรรูปหัวผักกาดปรุงรส    กลุ่มปุ๋ยชีวภาพ กลุ่มปลูกผัก

ปลอดสารพิษ กลุ่มอนุรักษ์กลองยาว เป็นต้น

นอกจากนี้  ภายในศูนย์เรียนรู้ชุมชน ยังมีให้บริการระบบคอมพิวเตอร์  ระบบ Intenet  และ

บริการที่เกี่ยวกับระบบสถาบันการเงิน การรับฝากเงินสัจจะของสมาชิกกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต และกองทุนหมู่บ้าน  และการให้บริการของหน่วยราชการต่างๆ เช่น สาธารณสุขตำบล เกษตรตำบล  กศน. เป็นต้น

³ กิจกรรมการเรียนรู้ตัวอาคาร ประกอบด้วย แหล่งเรียนรู้     ดังนี้

1).ฐานการเรียนรู้เรื่องการผลิตปุ๋ยชีวภาพ     ô ปราชญ์ประจำฐาน  นายอุทัย   ละออเอี่ยม   

               แนวคิด   “ วัสดุเหลือใช้จากภาคการเกษตร ให้คุ้มค่า   รักษาสิ่งแวดล้อม ”

2) ฐานการเรียนรู้เรื่องการสืบสานวัฒนธรรมภูมิปัญญาท้องถิ่น ô ปราชญ์ประจำฐาน นายโปร่ง

มาอ่อน ชาวบ้านส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ มีวัดหินกอง   เป็นศูนย์รวมยึดเหนี่ยวจิตใจ เริ่มสร้างวัดเมื่อ  

มีการรักษาวัฒนธรรมการกินอยู่และการแต่งกาย สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ มีประเพณีต่าง ๆ เช่น  การทำบุญทุกวัน

พระ หรือวันสำคัญต่าง ๆ  ประเพณีสงกรานต์ รดน้ำดำหัวผู้สูงอายุ การบวช งานพิธีกรรมต่าง ๆ

3)ฐานการเรียนรู้เรื่องครอบครัวตัวอย่างด้านการปฏิบัติตามแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในการดำเนินชีวิต

                ô ปราชญ์ประจำฐาน  นางเปลว  มาอ่อน    บ้านเลขที่ 579 / 2  หมู่ที่ 8  ตำบลหนองขาม เป็น

ครัวเรือนตัวอย่างที่มีการนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการดำเนินชีวิตและประสบผลสำเร็จสามารถเป็น

แบบอย่างได้ เป็นครัวเรือนที่เข้าไปเรียนรู้ในศูนย์เรียนรู้ชุมชน และนำมาประยุกต์ใช้ เช่น การประหยัด  การออม

การลดรายจ่าย เพิ่มรายได้ การปลูกผักปลอดสารพิษ  มีความรู้ด้านเกษตรกรรมเป็นอย่างดีพิเศษ

4)ฐานการเรียนรู้เรื่องกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต

            ô ปราชญ์ประจำฐาน  ประชาชนบ้านหินกองทุกคน เป็นสมาชิกกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต 

แนวคิด   “ ออมเดือนละนิด  ชีวิตในอนาคตดีแน่นอน” กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต

บ้านหินกอง  จัดตั้งเมื่อปี  2544  เป็นกลุ่มออมทรัพย์ที่ตั้งขึ้นพร้อมกับการดำเนินงานกองทุนหมู่บ้านและชุมเมือง  มีเงินสัจจะ   สะสม 1,038,250  บาท  มีสมาชิกทั้งหมด  292   คน สมาชิกสามารถกู้เงินได้สูงสุดรายละไม่เกิน 

50,000  บาท  การบริหาจัดการกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ใช้หลักธรรมาภิบาลและหลักคุณธรรม 5 ประการ

กรรมการฯ      มีวาระ ๒ ปี ประธานกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต  ได้แก่  นางทองอยู่  ล้อประเสริฐ

                     ปัจจุบัน    กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตบ้านหินกอง  ให้สมาชิกกู้เงินไปประกอบอาชีพ 

เป็นเงิน  852,000 บาท  คิดอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 8 บาทต่อปี ส่งใช้เงินยืมทุกวันที่ 2 ของเดือน

                        นอกจากนี้กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตบ้านหินกอง  มีกิจกรรมการรับฝากเงินสัจจะพิเศษจาก

สมาชิกและเด็กเยาวชนในหมู่บ้าน กล่าวคือ

     êêê กิจกรรมรับฝากเงินสัจจะพิเศษจากสมาชิก ปัจจุบันมีสมาชิก  15  คน

 เงินสัจจะพิเศษ  251,400 บาท คิดดอกเบี้ยให้สมาชิกในอัตราร้อยละ 6 บาทต่อปี

êêê กิจกรรมรับฝากเงินสัจจะพิเศษจากเด็กเยาวชนในหมู่บ้าน  เริ่มดำเนินการเมื่อ

วันที่   2  มกราคม  2552  ปัจจุบันมีสมาชิก  38  คน  เงินสัจจะพิเศษ  41,500  บาท  คิดดอกเบี้ยให้สมาชิก

ในอัตราร้อยละ 6 บาท/ปี

³ ปัจจัยที่ทำให้ศูนย์เรียนรู้ชุมชน ประสบความสำเร็จ สามารถเป็นจุดตัวอย่างได้

1.ผู้นำชุมชน  ผู้นำชุมชนที่มีความขยันหมั่นเพียร  อดทน  มีความเสียสละ  และมีความพยายาม

ที่จะแสวงหาความรู้  และส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ให้กับประชาชนตลอดเวลา

2. คณะกรรมการหมู่บ้าน/ประชาชนในหมู่บ้าน  มีความสามัคคี  เสียสละอดทน  เป็นหมู่บ้าน

ค่านิยมด้านเศรษฐกิจพอเพียงการประหยัดและออมส่วนใหญ่  รักและหวงแหนหมู่บ้าน

3.ส่วนราชการให้การสนับสนุนและให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี  เช่น  สำนักงานพัฒนาชุมชน,

อำเภอ,ที่ว่าการอำเภอและส่วนราชการ และภาคเอกชน อื่น ๆ

³จุดเด่นของศูนย์เรียนรู้ชุมชน

                                1. มีอาคารเป็นเอกเทศ

                                3. มีผู้มาติดต่อ หรือ ผู้มาใช้บริการศูนย์เป็นประจำ สม่ำเสมอ

                        4. เป็นศูนย์รวมการจัดกิจกรรมต่างๆขององค์กรภายในชุมชน

การบริหารศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหินกอง  ใช้ระบบการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบ กำหนดบทบาทหน้าที่และผู้รับผิดชอบตามความถนัดและความสามารถ ประกอบด้วย

1. ผู้อำนวยการศูนย์เรียนรู้  ได้แก่    นางทองอยู่  ล้อประเสริฐ  มีหน้าที่ ดังนี้                        

              - ดูแล ควบคุม  การปฏิบัติงานของคณะทำงานศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหินกอง เพื่อให้

บรรลุตามแนวทางที่กำหนด

                                 - ติดต่อประสานงาน กับหน่วยงานภาคีเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนศูนย์เรียนรู้

ชุมชนบ้านหินกอง

                     2. ฝ่ายส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้

?    นางทองอยู่  ล้อประเสริฐ

?   นายสมทรัพย์  ลออเอี่ยม

 กฏระเบียบ แนวคิด ทฤษฎี ที่เกี่ยวข้อง

             คณะทำงานศูนย์เรียนรู้ชุมชน ได้ออกระเบียบให้คณะทำงานศูนย์เรียนรู้ชุมชนในแต่ละคน

ได้มาปฏิบัติหน้าที่ให้บริการองค์ความรู้แก่ประชาชนทุกวัน โดยได้แบ่งเวรยามการให้บริการ  ดังนี้

                                ผู้รับผิดชอบเปิด – ปิด ศูนย์เรียนรู้ชุมชน  ได้แก่  นายทรงภพ  ล้อประเสริฐ

                        ผู้รับผิดชอบดูแลสนามกีฬา  ได้แก่  นายประสิทธิ์  บุญโชติ  สมาชิกศูนย์เรียนรู้ชุมชน

³ระเบียบข้อบังคับของศูนย์เรียนรู้ชุมชนบ้านหินกอง

          คณะกรรมการศูนย์เรียนรู้ชุมชนระดับตำบล คณะทำงานศูนย์เรียนรู้ชุมชน ที่ปรึกษา

และประชาชน ได้จัดเวทีร่วมกันออกระเบียบการใช้ศูนย์เรียนรู้ชุมชน และการให้บริการองค์ความรู้แก่ประชาชนทั้งในหมู่บ้านและนอกชุมชน  ดังนี้

                        1.  การเปิดทำการ  เปิดทำการทุกวัน

                                    - วันปกติเปิดทำการ ตั้งแต่เวลา 17.00 – 20.00  น.

                                    - วันเสาร์ – อาทิตย์ เปิดเวลา 09.00 – 20.00  น.

                        2.  การขออนุญาตใช้เรียนรู้

                                    -บุคคลภายนอกแจ้งต่อผู้ดูแลหรือประธานศูนย์เรียนรู้ทราบล่วงหน้าอย่างน้อย 2 วัน                                                 3. ค่าใช้จ่ายในการใช้เรียนรู้

            - ไม่คิดค่าใช้จ่าย หรือตามความเหมาะสม